తెలుగు సామెతలు కొన్ని సామెతల గురించి తెలుగులో… తెలుగు సామెతలలో పదాలు పదునైన మాటలను కలిగి ఉంటాయి.
మాటలు మనసును తాకుతాయి. మాటలు మనసును కదిలిస్తాయి. మాటలు మనసును బాధిస్తాయి. మనసుకు ఓదార్పు అవుతాయి.
ఒక వ్యక్తి తన మాటల ద్వారా నలుగురిని కలుపుకోవచ్చు. మనిషికి మాటల ద్వారా తగువులు పెరుగుతాయి. మనిషి మాటల ద్వారా మనిషి మరింతమందికి దూరం అవ్వవచ్చు… దగ్గరకావొచ్చు… మాట అంత శక్తివంతమైనది.
అలాంటి మాటలు పెద్దల ద్వారా చమత్కారంగా చలోక్తులుగా వినబడుతూ ఉంటాయి. అలాంటి మాటలలో ఎంతో అర్ధం వెతకవచ్చు అంటారు.
మాటల ఒక మనసులోని భావము చక్కగా ఎదుటివారి మనసులోకి ప్రవేశింపజేయవచ్చు. మాటలు అంతటి ప్రభావవంతమైనవి.
అంతటి ప్రభావం చూపగలిగే మాటలు కొన్ని వ్యాక్యాలుగా చాలా సార్లు వింటూ ఉంటాము. కొన్ని చోట్ల ఎక్కడో గోడపై చదువుతూ ఉంటాం…
అలా మనసుపై ప్రభావం చూపగలిగే మాటలు వ్యాక్యాలుగా వ్రాసి ఉంటాం. అలా కొన్నిసార్లు పదునైన మాటలు పదాలుగా ఉండే వ్యాక్యాలు…
కొన్ని సార్లు చక్కని చమత్కార మాటలు పదాలుగా గలిగి వ్యాక్యాలుగా ఉంటాయి.
మరి కొన్ని సార్లు నిష్టూరపు మాటలు పదాలుగా గలిగి వ్యాక్యాలుగా ఉంటాయి…
భిన్నమైన భావనలను కలిగించే మాటలు కూడా పదాలుగా ఉండే వ్యక్యాలు కూడా ఉంటాయి…..
ఇలాంటి మాటలు కలిగి ఉండి, మనసులో ఆలోచనను రేకెత్తించే వ్యక్యాలు సామెతలుగా ఉంటాయి. అలాంటి తెలుగు సామెతల గురించి….
సామెతలు ఏదో సత్యాన్ని తెలియజేస్తూ ఉంటాయి. ఒక్కోసారి ఏదో స్వభావ లోపాన్ని తెలియజేస్తూ ఉంటాయి. ఒక్కోసారి ఏదో సామాజిక మూస పద్దతిని తెలుపుతూ ఉంటాయి.
ఒక్కోసారి ఏదో విధానమును తెలుపుతూ ఉంటాయి. ఒక్కోసారి మనసును కదిలిస్తాయి. కాలం విలువను తెలియజేస్తాయి. మాట విల్వాను తెలియజేస్తాయి. స్వభావాన్ని ప్రశ్నిస్తాయి…. సామెతలు మనసుపై ప్రభావం చూపేవిధంగా ఉంటాయి.
ముఖ్యంగా తెలుగు సామెతలు సందర్భానుసారం వాడుతూ ఉంటారు.
అంటే కాలంలో అప్పటి సమయం, ఆ సమయంలో పరిస్థితులు బట్టి కొందరు ఉపయోగించే సామెతలు ఆలోచింపజేస్తాయి.
కరోన కాలంలో కేవలం పనిని మాత్రమే చేసుకుంటాను… అని ఏమాత్రం కోవిడ్ నియమాలు పట్టించుకొని వ్యవస్థ దగ్గర పని చేయడానికి సిద్దపడేవారు ఉంటే, వారి దగ్గర “కొరివితోతలగోక్కున్నట్లు” అనే సామెత అతికినట్టు సరిపోతుంది.
లాక్ డౌన్ వేల పనికి పోతాను అంటే “బతికుంటేబలుసాకుతినవచ్చు” అను సామెత… అంటే ఏదైనా పరిస్థితులను కూడా గుర్తు చేస్తూ సామెతల ప్రభావం మనసుపై ఉంటుంది.
పెద్దలమాట చద్దిమూట అను ఒక సామెత ఉంది.
పెద్దలమాట చద్దిమూట అంటే అనుభవం కలిగి ఉన్న వారి మాట ఎంత బలమైనదో తెలియజేయడానికి ఈ సామెత చెబుతారు. పుద్దుటే తినే చద్ది అన్నం బలం అని అంటారు. అలాంటి బలంతోనే పెద్దలమాటను పోల్చారు.
అయితే ఇక్కడ పెద్దలంటే చేస్తున్న పనులలో పూర్వానుభవం కలిగి ఉన్నవారు. పూర్వకాలం వయసుతోబాటు పనులు చక్కగా సాగుతూ ఉండడం వలన పెద్దలకు ఎక్కువ విషయాలు తెలిసి ఉండేవి. మారిన కాలంలో చదువులు మారాయి. వయసుతో సంబంధం లేకుండా విషయావగాహన ఉంటుంది.
అనుభవజ్నుల మాట వినడంవలన పనులలో ఆటంకాలు ఏర్పడకుండా పనులు పూర్తి చేసుకోవచ్చు… ఈ పెద్దలమాట చద్దిమూట నుండి గ్రహించవలసిన విషయం.
తెలుగులో తెలుగు సామెతలు
పెద్దలమాట చద్దిమూట
ఆహారానికి ముందు వ్యవహారానికి వెనుక
అంత్యనిష్ఠూరం కన్నా ఆది నిష్ఠూరం మేలు
వెతకబోయిన తీగ కాలికి తగిలినట్టు
అంబలి తాగే వారికి మీసాలు యెగబట్టేవారు కొందరా
ఆలూ లేదు చూలు లేదు కొడుకు పేరు సోమలింగం
ఇంట్లో ఈగల మోత బయట పల్లకీల మోత
అడిగేవాడికి చెప్పేవాడు లోకువ
అత్తలేని కోడలుత్తమురాలు కోడల్లేని అత్త గుణవంతురాలు
ఇల్లు కట్టి చూడు పెళ్ళి చేసి చూడు
అభ్యాసం కూసు విద్య
అమ్మబోతే అడివి కొనబోతే కొరివి
అయితే ఆదివారం కాకుంటే సోమవారం
ఇల్లు పీకి పందిరేసినట్టు
అనువు గాని చోట అధికులమనరాదు
ఇంట గెలిచి రచ్చ గెలువు
ఆడి తప్పరాదు పలికి బొంకరాదు
అతి రహస్యం బట్టబయలు
కళ్యాణమొచ్చినా కక్కొచ్చినా ఆగదు
కుక్క కాటుకు చెప్పుదెబ్బ
ఎనుబోతు మీద వాన కురిసినట్టు
నీరు పల్లమెరుగు నిజము దేవుడెరుగు
ఆడలేక మద్దెల వోడు అన్నట్లు
ఆది లొనే హంస పాదు
పిట్ట కొంచెము కూత ఘనము
మీసాలకు సంపంగి నూనె
రొట్టె విరిగి నేతిలో పడ్డట్టు
వాన రాకడ ప్రాణపోకడ
చెవిటి వాని ముందు శంఖమూదినట్టు
కందకు లేని దురద కత్తిపీటకెందుకు
కత్తిపోటు తప్పినాక కలంపోటు తప్పదు
ఆవులింతకు అన్న ఉన్నాడు కాని, తుమ్ముకు తమ్ముడు లేడంట
కోటి విద్యలు కూటి కొరకే
ఆరోగ్యమే మహాభాగ్యము
పిచ్చుకపై బ్రహ్మాస్త్రం
ఆకాశానికి హద్దే లేదు
ఆవు పొలంలో మేస్తే, దూడ గట్టుపై మేస్తుందా?
“అబద్ధము ఆడితే అతికినట్లు ఉండాలి”
అగడ్తలొ పడ్డ పిల్లికి అదే వైకుంఠం
అగ్నికి గాలి తొడైనట్లు
ఏమీ లేని యెడారిలో ఆముదము చెట్టే మహా వృక్షము
ఆలస్యం అమృతం విషం
అడ్డాల నాడు బిడ్డలు కాని, గడ్డాల నాడు కాదు
అందని మ్రానిపండ్లకు అర్రులు చాచుట
ఐశ్వర్యమొస్తే అర్ధరాత్రి గొడుగు పట్టమనేవాడు
ఆకలిరుచియెరుగదు,నిద్రసుఖమెరుగదు
అప్పుచేసిపప్పుకూడు
బెల్లంకొట్టినరాయిలా
ఆరిపోయేదీపానికివెలుగుయెక్కువ
భక్తిలేనిపూజపత్రిచేటు
అందితేజుట్టుఅందకపోతేకాళ్ళు
“ఏఎండకుఆగొడుగు”
చాదస్తపుమొగుడుచెబితేవినడు,గిల్లితేఏడుస్తాడు
చేతకానమ్మకేచేష్టలుఎక్కువ
అడగందేఅమ్మైనాపెట్టదు
అయ్యవారినిచెయ్యబొతేకోతిబొమ్మఅయినట్లు
చాపకిందనీరులా
అయ్యవచేవరకుఅమావాస్యఆగుతుందా
అంగట్లోఅన్నీఉన్నా,అల్లుడినోట్లోశనిఉన్నట్లు
బూడిదలోపోసినపన్నీరు
బతికుంటేబలుసాకుతినవచ్చు
చెరువుకినీటిఆశ,నీటికిచెరువుఆశ
చదివేస్తేఉన్నమతిపోయినట్లు
దరిద్రుడిపెళ్ళికివడగళ్ళవాన
చచ్చినవానికండ్లుచారెడు
చింతకాయలుఅమ్మేదానికిసిరిమానంవస్తే,ఆవంకరటింకరవియేమికాయలనిఅడిగిందట
చక్కనమ్మచిక్కినాఅందమే
డబ్బుకులోకందాసోహం
చేతులుకాలినాకఆకులుపట్టుకున్నట్లు
విద్యలేనివాడువింతపశువు
చీకటికొన్నాళ్ళు,వెలుగుకొన్నాళ్ళు
దూరపుకొండలునునుపు
దెయ్యాలువేదాలుపలికినట్లు
చిలికిచిలికిగాలివానఅయినట్లు
ఎవరికివారేయమునాతీరే
ఈతకుమించినలోతేలేదు
దురాశదుఃఖమునకుచెటు
దున్నపోతుమీదవర్షంకురిసినట్లు
చెడపకురాచెడేవు
దొంగకుతేలుకుట్టినట్లు
ఎవరుతీసుకున్నగోతిలోవారేపడతారు
చింతచచ్చినాపులుపుచావలేదు
గోరుచుట్టుమీదరోకలిపోటు
గంతకుతగ్గబొంత
గుడ్డువచ్చిపిల్లనువెక్కిరించినట్లు
దేవుడువరంఇచ్చినాపూజారివరంఇవ్వడు
గుడ్డియెద్దుజొన్నచేలోపడినట్లు
దాసునితప్పుదండంతోసరి
గాడిదసంగీతానికిఒంటెఆశ్చర్యపడితే,ఒంటెఅందానికిగాడిదమూర్ఛపోయిందంట
దిక్కులేనివాడికిదేవుడేదిక్కు
దొంగకుదొంగబుద్ధి,దొరకుదొరబుద్ధి
గతిలేనమ్మకుగంజేపానకము
గురువుకుపంగనామాలుపెట్టినట్లు
తిన్నఇంటివాసాలులెక్కపెట్టినట్లు
గుడినీగుడిలోలింగాన్నీమింగినట్లు
ఇంటికన్నగుడిపదిలం
గుమ్మడికాయలదొంగఅంటేభుజాలుతడుముకొన్నాడట
కాచినచెట్టుకేరాళ్ళదెబ్బలు
కాకిముక్కుకుదొండపండు
గాజులబేరంభోజనానికిసరి
ఇసుకతక్కెడపేడతక్కెడ
కాలుజారితేతీసుకోగలముకానినోరుజారితేతీసుకోగలమా
కాసుంటేమార్గముంటుంది
గుడ్డికన్నామెల్లమేలు
కలకాలపుదొంగఒకనాడుదొరుకును
కలిమిలేములుకావడికుండలు
గుడిమింగేవాడికినందిపిండీమిరియం
కంచుమ్రోగునట్లుకనకంబుమ్రోగునా!
గుడ్లమీదకోడిపెట్టవలే
కాగలకార్యముగంధర్వులేతీర్చినట్లు
గుర్రముగుడ్డిదైనాదానాలోతక్కువలేదు
జోగిజోగిరాజుకుంటేబూడిదరాలిందంట
కాకిపిల్లకాకికిముద్దు
ఇంటిదొంగనుఈశ్వరుడైనాపట్టలేడు
ఇంటిపేరుకస్తూరివారువీధిలోగబ్బిలాలకంపు
కాలంకలిసిరాకపోతేకర్రేపామైకాటువేస్తుంది
కొత్తఅప్పుకుపొతేపాతఅప్పుబయటపడ్డదట
కడుపుచించుకుంటేకాళ్ళపైనపడ్డట్లు
కొత్తబిచ్చగాడుపొద్దుయెరగడు
కుడుముచేతికిస్తేపండగఅనేవాడు
కలిసివచ్చేకాలంవస్తే,నడిచివచ్చేకొడుకుపుదతాదు
కోతివిద్యలుకూటికొరకే
కంచేచేనుమేసినట్లు
కుక్కవస్తేరాయిదొరకదురాయిదొరికితేకుక్కరాదు
కృషితోనాస్తిదుర్భిక్షం
కూసేగాడిదవచ్చిమేసేగాడిదనుచెరిచిందిట
సామెతలలో అర్ధవంతమైన మాటలు కలిగిన పదాలు ఉంటాయి
కోతికికొబ్బరిచిప్పఇచ్చినట్లు
కీడెంచిమేలెంచమన్నారు
కొరివితోతలగోక్కున్నట్లు
ఎప్పుడూఆడంబరంగాపలికేవాడుఅల్పుడు
కొండల్లేవచ్చినఆపదకూడామంచువలేకరిగినట్లు
కందకుకత్తిపీటలోకువ
కందెనవేయనిబండికికావలసినంతసంగీతం
కరవమంటేకప్పకుకోపంవిడవమంటేపాముకుకోపం
మెరిసేదంతాబంగారంకాదు
కొండనాలికకిమందువేస్తేఉన్ననాలికఊడినట్లు
లేనిదాతకంటేఉన్నలోభినయం
కొండనుతవ్వియెలుకనుపట్టినట్లు
కొన్నదగ్గిరకొసరుగానికోరినదగ్గరకొసరా
మనిషిమర్మముమానుచేవబయటకుతెలియవు
కూటికిపేదైతేకులానికిపేదా
మంత్రాలకుచింతకాయలురాల్తాయా
కోతిపుండుబ్రహ్మాండం
మనిషికొకమాటపశువుకొకదెబ్బ
కొత్తొకవింతపాతొకరోత
మొరిగేకుక్కకరవదు
ముల్లునుముల్లుతోనేతీయాలివజ్రాన్నివజ్రంతొనేకొయ్యాలి
మనిషికిమాటేఅలంకారం
ముందుకుపోతేగొయ్యివెనుకకుపోతేనుయ్యి
క్షేత్రమెరిగివిత్తనముపాత్రమెరిగిదానము
నోరుమంచిదయితేఊరుమంచిదవుతుంది
నేతిబీరకాయలోనెయ్యియెంతఉందోనీమాటలోఅంతేనిజంఉంది
మొక్కైవంగనిదిమానైవంగునా
లోగుట్టుపెరుమాళ్ళకెరుక
ముందరకాళ్ళకిబంధాలువేసినట్లు
మంచమున్నంతవరకుకాళ్ళుచాచుకో
నీచెవులకురాగిపొగులేఅంటేఅవీనీకులేవేఅన్నట్లు
మందియెక్కువయితేమజ్జిగపలచనఅయినట్లు
నిజంనిప్పులాంటిది
మనిషిపేదఅయితేమాటకుపేదా
ఏకుమేకైనట్టు
మెత్తగాఉంటేమొత్తబుద్ధిఅయ్యిందట
మనిషికొకతెగులుమహిలోవేమాఅన్నారు
నూరుగుర్రాలకుఅధికారిఐనాభార్యకుయెండుపూరి
మీబోడిసంపాదనకుఇద్దరుపెళ్ళాలా
నెల్లాళ్ళుసావాసంచేస్తేవారువీరుఅవుతారు
పచ్చకామెర్లువచ్చినవాడికిలోకంఅంతాపచ్చగాకనపడినట్లు
పేనుకుపెత్తనమిస్తేతలఅంతాకొరికిందట
మొసేవానికితెలుసుకావడిబరువు
నూరుగొడ్లుతిన్నరాబందుకైనాఒకటేగాలిపెట్టు
ముందుందిమొసళ్ళపండుగ
ఊరంతాచుట్టాలుఉత్తికట్టతావులేదు
నిండుకుండతొణకనట్టు
ముంజేతికంకణముకుఅద్దముయెందుకు
నడమంత్రపుసిరినరాలమీదపుండు
పట్టిపట్టిపంగనామంపెడితేగోడచాటుకువెళ్ళిచెరిపివేసుకున్నాడట
నక్కకినాగలోకానికిఉన్నంతతేడా
నవ్వునాలుగువిధాలాచేటు
పనిలేనిమంగలిపిల్లితలగొరిగినట్లు
నిదానమేప్రధానము
పోరానిచోట్లకుపోతేరారానిమాటలురాకపోవు
రామేశ్వరంవెళ్ళినాశనేశ్వరంవదలనట్లు
నిమ్మకునీరెత్తినట్లు
శుభంపలకరాయెంకన్నాఅంటేపెళ్ళికూతురుముండఎక్కడఅన్నాడంట!
నిజంనిప్పులాంటిది
తంతేగారెలబుట్టలోపడ్డట్లు
ఎక్కడైనాబావకానీవంగతోటదగ్గరమాత్రంకాదు
చంకలోపిల్లవాడినిఉంచుకునిఊరంతావెతికినట్టు
ఒకఒరలోరెండుకత్తులుఇమడవు
ఊపిరిఉంటేఉప్పుఅమ్ముకొనిబ్రతకవచ్చు
బతికిఉంటేబలుసాకుతినవచ్చు
తెగేదాకలాగవద్దు
పాకిదానితొసరసమ్కంటేఅత్తరుసాయిబుతోకలహంమేలు
పాముకాళ్ళుపామునకెరుక
పాపమనిపాతచీరఇస్తేగోడచాటుకువెళ్ళిమూరవేసిందట
సింగడుఅద్దంకిపోనూపొయ్యాడురానూవచ్చాడు
పండితపుత్రఃశుంఠ
ఉల్లిచేసినమేలుతల్లికూడచేయదు
పరిగెత్తిపాలుతాగేకంటేనిలబడినీళ్ళుతాగడంమేలు
ఉరుముఉరుమిమంగళంమీదపడ్డట్టు
పెదిమదాటితేపృథివిదాటును
పెళ్ళంటేనూరేళ్ళపంట
పెళ్ళికివెళుతూపిల్లినిచంకనపెట్టుకువెళ్ళినట్టు
తాళిబొట్టుబలంవల్లతలంబ్రాలవరకుబతికాడు
పెరుగుతోటకూరలోపెరుగుయెంతఉందోనీమాటలోఅంతేనిజంఉంది
పిచ్చికోతికితేలుకుట్టినట్లు
పిచ్చోడిచేతిలోరాయిలా
పిల్లిశాపాలకుఉట్లుతెగుతాయా
పిల్లికిచెలగాటంయెలుకకుప్రాణసంకటం
పిండికొద్దీరొట్టె
పిట్టకొంచెముకూతఘనము
పోరునష్టముపొందులాభము
ఉత్తికెక్కలేనమ్మస్వర్గానికెక్కినట్టు
పొర్లించిపొర్లించికొట్టినమీసాలకుమన్నుకాలేదన్నదట
పుణ్యంకొద్దీపురుషుడు,దానంకొద్దీబిడ్డలు
పువ్వుపుట్టగానేపరిమళించినట్లు
రాజుగారిదివాణంలోచాకలోడిపెత్తనము
రామాయణంలోపిడకలవేట
రమాయణంఅంతావినిరాముడికిసీతయేమౌతుందిఅనిఅడిగినట్టు
వినాశకాలేవిపరీతబుద్ధి
రెడ్డివచ్చేమొదలుపెట్టుఅన్నట్టు
రొట్టెవిరిగినేతిలోపడ్డట్లు
రౌతుకొద్దీగుర్రము
ఋణశేషంశత్రుశేషంఉంచరాదు
ఏకులుపెడితేబుట్టలుచిరుగునా
సంతొషమేసగంబలం
సిగ్గువిడిస్తేశ్రీరంగమే
ఎద్దుపుండుకాకికిముద్దు
శివునిఆజ్ఞలేకచీమైనాకుట్టదు
వీపుమీదకొట్టవచ్చుకానికడుపుమీదకొట్టరాదు
శ్వాసఉండేవరకుఆశఉంటుంది
తాచెడ్డకోతివనమెల్లచెరిచిందట
తాడితన్నువానితలతన్నేవాడుఉంటాడు
వెర్రివెయ్యివిధాలు
తానుపట్టినకుందేలుకుమూడేకాళ్ళు
తాటాకుచప్పుళ్ళకుకుందేళ్ళుబెదురుతాయా
తాతకుదగ్గులునేర్పినట్టు
తేలుకుపెత్తనమిస్తేతెల్లవార్లూకుట్టిందట
తనకోపమేతనశత్రువు
తన్నుమాలినధర్మముమొదలుచెడ్డబేరము
ఉపకారానికిపోతేఅపకారమెదురైనట్లు
తప్పులువెదికేవాడుతండ్రిఒప్పులువెదికేవాడువోర్వలేనివాడు
తీగలాగితేడొంకఅంతాకదిలినట్లు
వాపునుచూసిబలముఅనుకున్నాడట
తిక్కలోడుతిరణాళ్ళకువెలితేఎక్కాదిగాసరిపొయిందంట
తినేముందురుచిఅడుగకువినేముందుకథఅడుగకు
తినగాతినగాగారెలుచేదు
తింటేగారెలుతినాలివింటేభారతంవినాలి
తియ్యటితేనెనిండిననోటితోనేతేనెటీగకుట్టేది
తెలుగులో సామెతలు చాలా చాలా ఉంటాయి. అవి ఎంతో సారవంతమైన భావాలను తెలియజేస్తూ ఉంటాయి. కాలాన్ని బట్టి పరిస్థితులపై కూడా ఆలోచింపజేసేవిధంగా సామెతలు ఉంటాయి.
మరిన్ని తెలుగురీడ్స్ వ్యాసాలు
విద్యను అభ్యసించడంలో అర్జునుడి ఎలా ఆదర్శం?
జీవితంలో కర్తవ్య బోధకులు ఎవరు?
దానం గురించి దానం గొప్పతనం
సన్మాన పత్రం ఇన్ తెలుగు
వేచి ఉండడాన్ని నిర్వచించండి
పాఠశాల గురించి తెలుగులో వ్యాసం, పాఠశాలకు ఎందుకు వెళ్లాలి?
పిల్లలు తప్పు చేస్తే ఎలా స్పందించాలి?
అవతారం అర్థం ఏమిటి తెలుగులో
తెలుగు పదాలు పర్యాయ పదాలు అర్ధాలు
లీడర్ అంటే ఎలా ఉండాలి
ఆవిర్భవించింది అనే పదానికి అర్ధం ఏమిటి?
ప్రేరణ తెలుగు పదము అర్ధము
గొప్ప వ్యక్తిగా ఎదగాలి అంటే ఏం చేయాలి?
నిరసన పర్యాయపదాలు నిరసన అర్ధం
కొన్ని తెలుగు పదాలు వాటి అర్ధాలు